Trong giới học thuật nói chung, việc vi phạm về sở hữu trí tuệ (SHTT) nhiều nhất vẫn là vi phạm quyền tác giả liên quan đến các tác phẩm khoa học, bài giảng, luận văn tốt nghiệp, đề tài nghiên cứu khoa học các cấp… hoặc phổ biến hơn cả là bản quyền phần mềm máy tính.

Chúng ta còn nhớ cách đây không lâu, có trường hợp sinh viên một trường đại học ở TP. HCM bị nhà trường đình chỉ học vì mang tám quyển sách photocopy vào trường. Nhiều ý kiến của sinh viên cho rằng xử lý như vậy là chưa thoả đáng vì sách giáo trình đắt đỏ sinh viên không đủ tiền mua. Tuy nhiên, chúng ta nên nhớ rằng từ những ngày còn học ở các cấp thấp hơn từ tiểu học đến trung học chúng ta đã rất tôn trọng quyền SHTT khi luôn sử dụng sách gốc tuyệt nhiên không sử dụng sách photo. Thế nên ở bậc đại học mà sử dụng sách photo thì không thể chấp nhận được.

Những cuốn giáo trình photocopy (Nguồn hình: 24h.com.vn)

Sinh viên là đối tượng thường vi phạm SHTT nhiều nhất nhưng cũng là nạn nhân dễ bị xâm phạm SHTT. Điều này, dễ dàng nhận thấy trong bối cảnh hiện nay, các cuộc thi ý tưởng sáng tạo, cuộc thi khởi nghiệp thu hút rất đông đảo các nhóm sinh viên khởi nghiệp tham gia. Tuy nhiên, họ thường tập trung thời gian vào việc hoàn thiện và phát triển sản phẩm, kêu gọi vốn mà bỏ qua việc đăng ký bảo hộ SHTT đối với ý tưởng của mình. Luật SHTT quy định việc bảo hộ ý tưởng giải pháp kỹ thuật phải có tính mới. Trong trường hợp các sinh viên bộc lộ hết thông tin về ý tưởng/ giải pháp kỹ thuật tại các cuộc thi mà bỏ qua bước đăng ký bảo hộ SHTT thì có thể sản phẩm/giải pháp của sinh viên không còn khả năng bảo hộ độc quyền và như vậy thì ai cũng có thể sao chép ý tưởng đó.

Hiện nay, các nhóm khởi nghiệp sinh viên đang là nguồn cung cấp rất nhiều ý tưởng giải pháp sáng tạo nhằm giải quyết các vấn đề của xã hội, và việc bảo vệ sở hữu trí tuệ đối với các giải pháp đó là một yêu cầu bức thiết. Các trường đại học cần quan tâm trang bị kiến thức về SHTT cho sinh viên bằng cách tổ chức các buổi học về Luật SHTT hoặc lồng ghép sở hữu trí tuệ vào các môn học; đối với các hoạt động NCKH sinh viên hoặc các cuộc thi ý tưởng sáng tạo cũng cần phải có quy chế riêng về SHTT. Điều này sẽ tạo động lực thúc đẩy sinh viên tham gia đóng góp mạnh mẽ hơn, nhiều ý tưởng đột phá hơn phục vụ cho nhu cầu xã hội.

Thực hiện: Hữu Thống – Thái Việt